Doelen van de Hadj in de Islam

De hadj, de bedevaart naar Mekka, is een van de meest betekenisvolle rituelen binnen de islam. Het is niet alleen een fysieke reis, maar ook een spirituele ervaring die diep geworteld is in geloof, toewijding en eenheid. Als een van de vijf pijlers van de islam is de hadj verplicht voor elke moslim die het fysiek en financieel aankan. Maar wat zijn de achterliggende doelen van deze belangrijke reis? In dit artikel verkennen we de spirituele, sociale en morele doelen die de hadj voor moslims over de hele wereld betekenisvol maken.

1. Het Verwezenlijken van de Eenheid van Allah de Verhevene

Tijdens de hadj en umrah wordt het Alleenrecht van Allah op aanbidding centraal gesteld. Pelgrims vermijden onwaarheden, inclusief elke vorm of graad van afgoderij, en wijden hun rituelen volledig aan Allah. De hadj is een oproep tot het erkennen van Allah als de Enige, het volgen van Zijn religie, en trouw blijven aan de leiding van de profeet Mohammed ﷺ.

Vanaf de talbiyah ("Labbayka Allahumma Labbayk") tot aan de tawaf, sa’i, het offeren en de smeekbeden in Arafat en Mina, staan alle handelingen in het teken van Allahs Alleenrecht op aanbidding. De rituelen benadrukken voortdurend Zijn eenheid en roepen op tot waarheid en het volgen van het rechte pad. Ze onderstrepen de plicht om Allah alleen te aanbidden, elkaar hierin te ondersteunen en anderen aan te moedigen hetzelfde te doen.

2. Het Verwezenlijken van Godsvrucht en het Verheerlijken van Allah, de Verhevene

Het verkijgen van godsvrucht is een van de hoofddoelen van de bedevaart, zoals aangegeven in het Koranvers:

"En neem proviand mee, maar de beste proviand is godsvrucht. En vrees Mij, o bezitters van verstand." [Soerat al-Baqara: 197]

Dit benadrukt dat de spirituele voorbereiding en toewijding belangrijker zijn dan materiële voorzieningen, en dat het naleven van de regels van de ihram een essentieel onderdeel is van het tonen van oprechtheid en gehoorzaamheid aan Allah. Godsvrucht tijdens de hadj kan bereikt worden door het vermijden van verboden handelingen tijdens de ihram.

Het gedenken van Allah vormt een centraal onderdeel van de hadj-rituelen, zoals blijkt uit dit Koranvers:

"En laten zij de Naam van Allah noemen op de vastgestelde dagen." [Soerat al-Hadj, 28].

Volgens het Boek van Allah is het voorgeschreven om Allah te gedenken bij het slachten van het offerdier en bij het werpen van de stenen. Alle rituelen van de hadj, zowel in woord als in daad, zijn een vorm van het gedenken van Allah. De hadj in zijn geheel, met al zijn handelingen en woorden, is volledig gericht op het gedenken van Allah, de Almachtige.

3. Het tonen van afhankelijkheid en nederigheid tegenover Allah, de Verhevene:

De pelgrim neemt afstand van luxe en uiterlijke pracht door de eenvoudige kleding van de ihram te dragen, waarmee hij zijn onthechting van wereldse zaken en zijn nederigheid toont. Tijdens de rituelen wendt hij zich smekend tot zijn Heer, zich bewust van zijn volledige afhankelijkheid en kleinheid tegenover Allah. Hij gehoorzaamt gewillig Zijn geboden en vermijdt Zijn verboden, ongeacht of hij de wijsheid erachter begrijpt of niet.

4. De staat van Ihram herinnert aan het eerste verblijf in het hiernamaals

Het eerste duidelijke doel van het dragen van de kleding van ihram en het ontdoen van wereldse zaken is de herinnering aan het graf, het eerste verblijf in het hiernamaals. Net zoals iemand in het graf afstand doet van materiële zaken en kleding, doet de pelgrim afstand van de pracht en praal van het wereldse leven.

5. Herinnering aan de Dag des Oordeels

Tijdens de hadj verzamelen mensen zich uit alle windstreken, ongeacht hun omgeving, taal, geslacht of ras, op de vlakte van Arafat. Hier staan ze met niets anders dan eenvoudige kleding. Ze komen vuil en stoffig aan, vrijwillig afstand doend van hun kinderen, rijkdom, posities en macht. Dit samenkomen doet denken aan de Dag der Opstanding, maar met een belangrijk verschil: op die dag is er geen keuze of hoop, maar alleen oordeel en dwang. Bovendien zal iedereen daar blootsvoets en naakt verschijnen. Dit brengt in het hart van de pelgrim een diepgewortelde vrees voor Allah, het bewustzijn van Zijn Voortdurende Aanwezigheid, en oprechtheid in al zijn daden.

6. Zelfstrijd en het verdragen van ontberingen

De hadj omvat fysieke inspanningen, van reizen naar Mekka tot het uitvoeren van de rituelen zoals het tawaf, het lopen tussen Safa en Marwa, en het stenigen van de pilaren. De grootste inspanning is op de dag van het Offerfeest, waarbij de pelgrim meerdere rituelen uitvoert: stenigen, scheren of knippen van het haar, offeren en tawaf. Deze ontberingen herinneren de pelgrim eraan dat de zelfstrijd altijd levend moet blijven.

7. Opbouwen van geduld en on­baat­zuch­tigheid

Tijdens de hadj komen mensen met verschillende karakters samen: zachtaardigen, ruwe mensen, ouderen, jongeren, kinderen en zelfs baby's. Dit vereist dat de pelgrim geduldig en on­baat­zuch­tig is. Hij mag geen ouderen duwen of streng zijn voor de zwakkeren, vooral bij rituelen zoals tawaf, het stenigen en het kussen van de Zwarte Steen. Dit herinnert aan het gebod van Allah in de Koran:

"De bedevaart vindt plaats in de bekende maanden. Wie besluit de bedevaart te verrichten, mag tijdens de rituelen geen obscene taal gebruiken, geen zonden begaan, en niet in ruzies verwikkeld raken." [Soerat al-Baqarah: 197]

8. Herinnering aan broederschap en eenheid

Tijdens de hadj verdwijnen verschillen tussen mensen, zoals die in rijkdom, afkomst, huidskleur en andere onderscheidingen. Alle pelgrims richten zich eensgezind tot dezelfde Schepper, dragen dezelfde eenvoudige kleding en verrichten dezelfde handelingen op hetzelfde moment en dezelfde plaats. Dit symboliseert de broederschap in de islam, waarbij iedereen gelijk is en samen bidt als één geheel, zoals vermeld in de Koran:

"En Hij verenigde hun harten. Als jij alles op aarde zou uitgeven, zou jij hun harten niet kunnen verenigen, maar Allah verenigde hen. Voorwaar, Hij is Almachtig, Alwijs." [Soerat al-Anfaal: 63]

9. Onderlinge kennismaking 

De hadj brengt mensen uit verschillende landen en stammen samen. Door de gedeelde verblijfplaatsen en de duur van het verblijf ontstaat er een natuurlijke kennismaking, zelfs tussen mensen uit hetzelfde land. Dit versterkt de banden van broederschap en liefde. Vaak blijven deze banden bestaan na de terugkeer naar huis. Allah zegt in de Koran:

"O mensen, Wij hebben jullie geschapen uit een man en een vrouw en Wij hebben jullie gemaakt tot volken en stammen, opdat jullie elkaar leren kennen. Voorwaar, de meest eervolle van jullie bij Allah is degene die het meest vroom is." [Soerat Al-Hudjuraat: 13]

Conclusie

Dit zijn enkele van de diepere doelen en lessen van de hadj, een spirituele reis die moslims verbindt met hun geloof en hun gemeenschap.