De Regels van Fidyah tijdens de Hadj en Umrah

Het is een uiting van Allah’s genade voor de moslimgemeenschap dat Hij hen heeft verlost van de zware lasten en beperkingen die eerdere volkeren opgelegd kregen. Hij heeft hun plichten verlicht en hun aanbidding vergemakkelijkt. Allah de Verhevene zegt:

"Allah wil het voor jullie gemakkelijk maken, en de mens is zwak geschapen" [Soerat an-Nisaa: 28]

Hij, Verheven is Hij, zei ook:

"Hij heeft jullie uitgekozen en jullie geen moeilijkheden in de godsdienst opgelegd." [Soerat al-Hadj: 78]

Daarom heeft Allah voorzieningen getroffen waarmee een moslim tekortkomingen in zijn aanbidding kan compenseren. Hij heeft regels vastgesteld om overtredingen tijdens de aanbidding te verzoenen. Een van deze voorzieningen is de verplichting tot het geven van fidyah (boetedoening) tijdens de Hadj.

Wanneer is een Fidyah Verplicht?

Fidyah wordt verplicht voor de pelgrim in de staat van ihram in de volgende gevallen:

1. Bij het begaan van een verboden handeling tijdens ihram.
2. Bij het nalaten van een verplichte handeling van de Hadj of Umrah.
3. Wanneer de pelgrim de Hadj verricht als Tamattu’ of Qiraan (twee specifieke vormen van de hadj waarbij een dankoffer verplicht is).
4. Bij het missen van de Hadj of het verhinderd worden om de rituelen te voltooien.

Soorten Fidyah bij Overtredingen

De fidyah voor het begaan van verboden handelingen verschilt naar gelang het type overtreding. Deze verboden kunnen worden ingedeeld in vier categorieën:

1. Verboden waarvoor geen fidyah geldt

Dit betreft het sluiten van een huwelijkscontract tijdens ihram. Als een persoon in ihram een huwelijk sluit of als dit voor hem wordt gedaan, is het contract ongeldig volgens de meeste geleerden en is hij zondig. Er is echter geen fidyah vereist.

2. Verboden met een zware fidyah

Dit betreft geslachtsgemeenschap tijdens ihram. Als een persoon in de staat van ihram vóór de eerste beëindiging van ihram gemeenschap heeft met zijn vrouw, begaat hij een ernstige zonde en wordt zijn Hadj ongeldig. Ook haar Hadj wordt ongeldig, mits zij vrijwillig aan de daad heeft deelgenomen. Beide pelgrims moeten de Hadj echter voortzetten en voltooien. Vervolgens zijn zij verplicht om de Hadj het jaar daarop opnieuw te verrichten en ieder van hen moet een kameel slachten, waarvan het vlees verdeeld wordt onder de armen van de Haram.

Belangrijk: Geslachtsgemeenschap is de enige overtreding die de Hadj ongeldig maakt. Als de gemeenschap plaatsvindt ná de eerste beëindiging van ihram, blijft de Hadj geldig, maar moet de pelgrim een schaap slachten en het vlees uitdelen aan de armen van de Haram.

3. Verboden waarvoor een gelijkwaardige fidyah geldt

Dit betreft het doden van wild. Als een pelgrim tijdens ihram een wild dier doodt dat gegeten mag worden, moet hij een van de volgende drie boetedoeningen verrichten:

• Een gelijkwaardig offer brengen: Hij moet een dier van vee (kameel, koe of schaap of geit) slachten dat qua grootte en waarde overeenkomt met het gedode wild. Voor een struisvogel wordt bijvoorbeeld een kameel geslacht, voor een zebrapaard  een koe, en voor een gazelle een schaap. Het vlees moet verdeeld worden onder de armen van de Haram.
• Voedsel uitdelen aan de armen: De waarde van het te offeren dier wordt bepaald en er wordt voedsel gekocht dat wordt uitgedeeld aan de armen, waarbij iedere arme een halve Saa’ (ongeveer 1,25 tot 1,5 kilogram) voedsel ontvangt.
• Vasten: Hij vast een aantal dagen dat gelijk is aan het aantal armen dat in de tweede optie gevoed zou worden.

4. Verboden waarvoor Fidyat al-Adha geldt

Deze categorie omvat de volgende overtredingen:

• Het scheren van het hoofdhaar.
• Het knippen van de nagels.
• Het bedekken van het hoofd met met iets dat direct op het hoofd rust.
• Het dragen van genaaide kleding. "Met 'genaaide kleding' wordt bedoeld: kleding die op maat is gemaakt naar de vorm van het lichaam of de ledematen.
• Het gebruik van parfum.
• Voor vrouwen: het bedekken van het gezicht en het dragen van handschoenen.

Als een pelgrim een van deze verboden handelingen begaat, heeft hij de keuze uit drie boetedoeningen:

1. Een schaap of geit slachten en het vlees uitdelen aan de armen van de Haram.
2. Zes armen voeden, waarbij elke arme een halve Saa’ voedsel krijgt.
3. Drie dagen vasten.

Herhaalde Overtredingen

• Als iemand herhaaldelijk dezelfde verboden handeling begaat (bijvoorbeeld meerdere malen het hoofd bedekken) voordat hij fidyah heeft verricht, volstaat één fidyah. 
• Als hij echter verschillende verboden handelingen begaat (bijvoorbeeld het knippen van nagels én het bedekken van het hoofd), moet hij voor elke overtreding afzonderlijk een fidyah verrichten.
• Voor het doden van wild geldt een aparte fidyah voor elke overtreding, ook als deze van hetzelfde type is.

Fidyah bij het Nalaten van Verplichte Handelingen

Het nalaten van verplichte handelingen wordt niet kwijtgescholden vanwege vergeetachtigheid, onwetendheid of dwang, zolang herstel nog mogelijk is. Als een pelgrim een verplichte handeling van de hadj nalaat, zoals:

• Het niet ingaan in ihram vanaf de voorgeschreven miqat,
• Het niet combineren van dag en nacht tijdens het verblijf op Arafat,
• Het niet overnachten in Muzdalifah en Mina,
• Het niet verrichten van de afscheidstawaaf (tawaaf al-wada’),

dan moet hij een schaap of een geit slachten. Als hij dit niet kan, zijn de geleerden verdeeld over de vraag of hij tien dagen moet vasten.

Opmerking: Het nalaten van een verplichte handeling vereist fidyah, ongeacht of dit opzettelijk, uit onwetendheid of per ongeluk gebeurt. Dit is anders dan het begaan van verboden handelingen, waarvoor geen fidyah vereist is als dit uit onwetendheid, per ongeluk of onder dwang gebeurt, zoals blijkt uit de uitspraak van de Profeet ﷺ:

"Voorzeker, Allah rekent het mijn gemeenschap niet aan als zij per ongeluk een fout maken, iets uit vergeetachtigheid doen of tot iets worden gedwongen." [Ibn Maadjah]

Fidyah bij het Missen of Verhinderd Worden van de Hadj

Als een pelgrim zijn Hadj mist, zoals het missen van het verblijf in Arafah, nadat hij ihram is binnengegaan, of verhinderd wordt door omstandigheden die hem beletten de rituelen vaan de Hadj of Umrah te voltooien, dan is een fidyah verplicht. De regels hierover worden nader uitgelegd in de voorschriften voor het missen of verhinderen van de Hadj.

Slotwoord

Fidyah tijdens de hadj en umrah is een barmhartige regeling van Allah, waarmee pelgrims fouten kunnen herstellen zonder hun bedevaart ongeldig te maken. Het is daarom belangrijk dat pelgrims zich goed bewust zijn van de voorschriften en voorwaarden van fidyah, zodat zij hun aanbidding op de juiste manier kunnen voltooien. Dit onderstreept het belang van kennis en voorbereiding vóór de bedevaart, zodat men met een zuiver hart en in volledige overgave aan Allah zijn rituelen kan verrichten.

Moge Allah alle pelgrims begeleiden, hun aanbidding accepteren en hun inspanningen belonen.